Rocznica katastrofy smoleńskiej. Oto najpopularniejsze teorie spiskowe

Dokładny przebieg katastrofy z 10 kwietnia 2010 roku można było odtworzyć już chwilę po roztrzaskaniu się prezydenckiego tupolewa. Wystarczyło przejść się od tzw. bliższej radiolatarni prowadzącej do miejsca, gdzie leżał wrak. Niespełna 1100 metrów spaceru. Po śladach, które zostały na drzewach i ziemi, dało się dokładnie wywnioskować, jak leciał samolot i co zrobił pilot. To właśnie zobaczyli eksperci, którzy do Smoleńska przylecieli z Polski jeszcze 10 kwietnia.

Ostry cień mgły

Zaczęło się już w dniu katastrofy. W specjalnym wydaniu „Naszego Dziennika“ dr inż. Ryszard Drozdowicz przekonywał czytelników, że nie był to banalny wypadek: „jako pilot oceniam, że sugerowany w mediach błąd pilota jest mało prawdopodobny (…) Należy tutaj zauważyć, że mgła jest na ogół z prześwitami i przy dziennym świetle nie stanowi istotnej przeszkody do wzrokowej oceny warunków lądowania“.

Autora tej tezy nie interesowało, że mgła znajdowała się na drugim miejscu, zaraz po burzach, a przed – między innymi gradem – w zestawie niebezpiecznych zjawisk pogody wymienianych w wojskowym regulaminie lotów. I, że według tych przepisów nie wolno było wykonywać lotów w strefie niebezpiecznych zjawisk pogody.

Mgła odegra jeszcze poważną rolę w postrzeganiu katastrofy przez osoby szukające teorii spiskowych, ale nie uprzedzajmy zdarzeń…

Tupolew, czyli gniotsja, nie łamiotsja

W pierwszym momencie wszystkich przeraził i zafascynował jednocześnie stopień zniszczenia samolotu w efekcie uderzenia w ziemię.

W komentarzach pisanych tuż po katastrofie bloger Zezorro przekonywał: „prędkość [tupolewa] przy lądowaniu jest znikoma, rzędu 200 km/h (i stąd wynika niebezpieczny brak manewrowości) i trudno przy takiej prędkości wytłumaczyć wrak w kawałkach“.

W rzeczywistości samolot poruszał się do przodu z prędkością ok. 270 km/h, ale jednocześnie opadał w dół ok. 6 metrów na sekundę. Co razem dało niesamowitą siłę uderzenia.

Najwyraźniej tego prostego faktu niezrozumiała również Marta Kaczyńska, która w listopadzie 2011, po lądowaniu lotowskiego boeinga bez podwozia, w facebookowym wpisie natychmiast nawiązała do katastrofy smoleńskiej:

„Boeing awaryjnie wylądował – bez otwartego podwozia, na betonowym pasie. Na pokładzie było 230 pasażerów. Nikt nie doznał obrażeń. Samolot jest w całości. Dnia 10 kwietnia 2010 roku Tu-154m obniżywszy się znacznie poniżej 100 m po zderzeniu z błotnistym podłożem miał się rozpaść na drobne kawałki. Proszę o komentarze“.

Internauci starali się jej tłumaczyć, że boeing nie tylko miał w momencie przyziemienia mniejszą prędkość opadania, niż tupolew, ale także nie wykonał pół beczki przed dotknięciem powierzchni ziemi i nie okręcił się wokół własnej, trąc o grunt.

Te same wątpliwości zdawał się również podzielać jej stryj, przy okazji odkrywając nowe „prawdy“ na temat tupolewa i jego przeznaczenia jako samolotu. „Dlaczego bombowiec, bo TU-154 to przecież przerobiony bombowiec, który spada bez rozbijania z 80 metrów, w tym wypadku się kompletnie rozsypał“ – zastanawiał się Jarosław Kaczyński na łamach portalu blogpress.pl.

A na spotkaniu w Sieradzu porównywał katastrofę smoleńską do ataku na WTC. – Nie widzieliście państwo, jak te samoloty [amerykańskie] przechodziły przez ten budynek [WTC]? Skrzydła nie odpadały. A jeśli ściany budynku nie naruszyły konstrukcji, to jak to możliwe, by brzoza mogła zniszczyć skrzydło schodzącego do lądowania samolotu? – zastanawia się Kaczyński, sugerując zamach. I tak zaczęła się nakręcać spirala absurdów.

Smoleńsk. „I żywy stąd nie wyjdzie nikt“

Skoro, według zwolenników teorii spiskowych, upadek tupolewa nastąpił przy „niewielkiej“ prędkości, to jest naturalne, że ktoś musiał katastrofę przeżyć. Internauci rzucili się do „analizowania“ niewyraźnych i słabo skompresowanych filmów z miejsca katastrofy dostępnych w serwisie YouTube. Fakt, że wśród rozmytych pikseli można było dostrzec wszystko, co się chciało, bo gdyby ktoś się uparł, zobaczyłby nawet żółtą łódź podwodną, nie tylko ich nie zniechęcił, ale spowodował wykwit nowych teorii dotyczących tego, co stało się już po upadku tupolewa.

„Internetowe fora poruszyła informacja, że na jednym z filmów z miejsca katastrofy widać ruszającą się ofiarę. Na załączonym video można to ocenić. W poszanowaniu ofiar tragedii i dramatyzmu chwili zamieszczamy film“ – dramatyczny opis sytuacji zmieścił serwis wybrzeze24.pl (pisownia oryginalna).

W końcu te „teorię“ zaczęły powielać media sprzyjające PiS. „Gazeta Polska“ opublikowała tekst, z którego wynikało, iż obecny na pokładzie funkcjonariusz BOR „Jacek Surówka (…) dzwonił do żony zaraz po katastrofie, mówiąc, że jest ciężko ranny w nogi“ i że „dzieją się tu rzeczy straszne“. „Po tych jego słowach połączenie zostało przerwane.“

Co strasznego mogło się dziać? Internauci na filmach „usłyszeli“ głosy osób poszukujących i następnie dobijających tych, którzy przeżyli katastrofę. „Chodzi tu o dwie postaci. Jedna widoczna jest, gdy zeskakuje z kadłuba, i przemieszcza się w lewą stronę. Po tym, jak słychać strzał upada i usuwa się na ziemię. Druga postać to prawdopodobnie pilot, bowiem ubrana jest na biało. Przez pewien czas widać go w środku ekranu, gdy leży i próbuje podnieść rękę. Słychać wówczas: „dawaj siuda“ (biegnij tutaj). Kamerzysta zaczyna się w popłochu przemieszczać i dalej postaci nie widać. Słychać jednak od razu: „ubijaj siuda“ (zabijaj tutaj), „żyje“, a następnie strzał… Dwie postacie, o których piszę wyraźnie, wskazane są na tym drugim wskazanym przez mnie filmiku“ – opisywano na portalu wolnemedia.net odkrycia internautów.

Smoleńska mgła

Skoro w oczach prawie 30 procent w Smoleńsku doszło do zamachu – bo według badań dla serwisu OKO.press taki odsetek społeczeństwa wierzył, że samolot został specjalnie strącony – to jak wytłumaczyć mgłę, która była jedną z przyczyn katastrofy?

Najprostszym rozwiązaniem było uznanie, że mgła to element zamachu.

„Czy Rosjanie są w stanie wywołać sztuczną mgłę na dużą skalę?“ – pojawiło się pytanie w internecie. I równie szybko przyszły odpowiedzi, że mogą to zrobić. A jak? Najpierw nieśmiało sugerowano, że zostały wykorzystane wojskowe agregaty do wytwarzania mgły czy raczej dymu. Potem skala użytych urządzeń zaczęła rosnąć.

W pewnym momencie Marcin Dubieniecki, ówczesny mąż i pełnomocnik Marty Kaczyńskiej, zapowiedział w rozmowie z Wirtualną Polską, że zamierza złożyć wniosek o możliwości popełnienia zamachu na prezydenta, we wniosku miał również podnosić fakt, że nie wykonano analizy biochemicznej próbek gruntu, aby potwierdzić lub zaprzeczyć teorii, że mogło dojść do rozpylenia przez rosyjski samolot sztucznej mgły.

O krok dalej poszedł mecenas Rafał Rogalski, ówczesny pełnomocnik siedmiu rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej. W rozmowie z Wirtualną Polską stwierdził: „wbrew medialnym doniesieniom absolutnie nie zostało potwierdzone, że nad lotniskiem Siewiernyj unosiła się naturalna mgła. Gdyby nie mgła, polscy piloci dostrzegliby wizualnie niebezpieczeństwo zderzenia z ziemią, a do katastrofy najpewniej by nie doszło“. I dodał, że istnieje materiał dowodowy sugerujący sztuczne pochodzenie mgły.

Na nic zdały się głosy rozsądku fizyka atmosfery, specjalizującego się w badaniach w zakresie fizyki chmur, mgieł, profesora Krzysztofa Hamana.

„Obszar zajmowany przez mgłę na pewno znacznie przekraczał 500 km kwadratowych a jej grubość 200 m, a więc objętość powietrza zajętego przez mgłę przekraczała 100 km sześciennych i jest to szacunek raczej bardzo zaniżony. Przyjmując, że wilgotność względna powietrza przed pojawieniem się mgły już była bardzo wysoka i wynosiła 90 proc., dla uzyskania nasycenia i wystąpienia mgły przy panującej wówczas temperaturze 2-3 stopni C należałoby do każdego metra sześciennego powietrza wprowadzić około pół grama wody w postaci pary. Proszę policzyć, ile wody trzeba by wprowadzić do 100 km sześciennych powietrza, by to uzyskać. Podpowiem: wychodzi około 50 tysięcy ton“ – tłumaczył na łamach Gazety Wyborczej, próbując pokazać absurdy teorii promowanej przez polityków.

Zwolennicy teorii spiskowych odpowiedzieli krótko i absurdalnie: Rosjanie mogli wykorzystać całą moc jednej ze swoich elektrowni atomowych do szybkiego odparowania wody. „W tym tempie problem profesora Hamana – wyrzucenie 50 tysięcy ton wody do atmosfery – zostaje rozwiązany w ciągu 4 godzin“, obwieszczał światu bloger, kryjący się pod pseudonimem Sceptyczny Wierzyciel. Gdzie ustawiono agregaty wyrzucające parę, już nie powiedział.

Mgła helowa…

Gdyby okazało się, że Rosjanie akurat nie mieli wolnej mocy w elektrowniach, znaleziono natychmiast inne rozwiązania dotyczące powstania mgły. Oddajmy głos tajemniczemu El Ohido Siluro, autorowi jednej z bardziej brawurowych teorii:

„Świadkowie zeznawali, że około 2h przed katastrofą nad lotniskiem Siewiernyj w Smoleńsku latał wysoko bliżej nieokreślony samolot. Podawali oni również informację, że widzieli, jak zrzucał nadmiar paliwa (nie mam źródła, więc nie wiemy, czy to ktoś widział, czy też były to tylko domysły). Wiemy również, że mgła tuż przed katastrofą gęstniała wręcz z minuty na minutę, a po katastrofie tak samo szybko się rozproszyła, a także, że rozpylając w powietrzu określone substancje możemy sztucznie wywołać mgłę. (…) Nie wiemy, czy samolot, który latał nad lotniskiem przez 2h przed katastrofą i mógł rozpylać substancje powodujące mgłę, to był właśnie IŁ-76, który się tuż przed katastrofą pokazał tuż nad pasem startowym, czy też był to inny samolot. (…) IŁ przyleciał aby wykonać zadanie! Pierwszą próbę lądowania podjął o 8:25 naszego czasu (czyli wtedy, kiedy zgodnie z planem miał lądować Tupolev 154m (!!!)), mając jednak informacje, że samolot prezydencki jeszcze nie nadlatuje – IŁ-76 zaczął w oczekiwaniu na Tupolewa krążyć nad lotniskiem (przypominam pierwsze relacje, wedle których to nasz Tupolev czterokrotnie okrążał lotnisko), a być może nawet czterokrotnie przelatywał trasą, którą miał schodzić do pasa lotniska Tupolev (relacje o czterokrotnych próbach lądowania, które rzekomo podjął polski pilot). Świadkowie najwyraźniej pomylili oba samoloty, obydwa są dużymi odrzutowymi maszynami, a z powodu mgły obserwatorzy założyli, że IŁ – to Tupolev, na którego oczekiwali. Kiedy nadleciał Tupolev — IŁ-76 „wskoczył“ tuż przed niego (….) i lecąc trasą, po której miał podchodzić Tupolew zaczął zniżać lot. (…) Dlaczego IŁ leciał tak nisko??? Wydaje mi się, że poniższa hipoteza wyjaśnia i to!

1. IŁ-76 (ewentualnie inny samolot) mając na pokładzie zamontowany rodzaj rozpylacza (wiem, kolokwializm – wybaczcie) — najpierw przez dwie godziny rozpyla nad lotniskiem substancję, która pochłania wilgoć z powietrza i tworzy mgłę (…) Mgła ma spowodować: po pierwsze (co oczywiste) pogorszenie widoczności, a po drugie – ma zamaskować i uczynić niewidzialną chmurę innej substancji, która zostanie rozpylona w powietrzu tuż przed nadlatującym Tupolewem.

2. W chwili, gdy widać na radarach, iż Tu-154 zbliża się do lotniska — IŁ-76 wchodzi przed niego i idąc w trajektorii, którą normalnie podchodzi się do lądowania wyrzuca z siebie duuuuże ilości substancji, która wisząc w powietrzu i mieszając się z nim, tworzy gigantyczną chmurę na linii, którą za chwilę będzie „szedł“ Tupolew. Cały dowcip polega na tym, że uzyskana w ten sposób mieszanka jest NIEPALNA lub spala się znacznie gorzej niż powietrze w połączeniu z paliwem lotniczym!!! IŁ-76 lecąc dalej, obniża lot, wiedząc, że to samo będzie musiał zrobić Tupolev 154m (którego silniki będą pracować w niepoprawny sposób, lub wręcz przestaną pracować) — i dalej rozpyla substancję, która tworzy w reakcji z powietrzem (azot i tlen) niepalną chmurę. Przewidując to, jak będzie zachowywał się tupolev – pilot IŁ-a leci już nisko nad ziemią, tuż nad drzewami, cały czas rozpylając – do momentu, w którym ma pod sobą pas startowy. W tym momencie zamyka zawór i kończy zabawę, robiąc gwałtowny zwrot w prawo i na pełnym ogniu odlatując w górę“.

Sadzicie Czytelnicy, że bardziej absurdalnie się nie da? Otóż jakiś czas potem przedstawiciel kilku rodzin ofiar, mecenas Rafał Rogalski, postanowił pokazać, że nie ma rzeczy niemożliwych. W trakcie wywiadu w Radiu Zet oświadczył, że IŁ 76 mógł rozpylać nad lotniskiem hel. „Jeśli hel jest rozpylony, a nie zamknięty, tak jak w balonach, to nie jest tak, że się unosi do góry. (…) Były takie możliwości, tak mnie zapewnili fizycy i chemicy, do rozsiania helu. Rozsiania przez rozpylenie, wystarczy kilometr i 200 metrów“. Dlaczego akurat hel? To wytłumaczył już w rozmowie z tygodnikiem „Wprost“: „zamierzam rozszerzyć wniosek o ekshumację Przemysława Gosiewskiego o przeprowadzenie badań spektralnych.

Chodzi o sprawdzenie, czy w ciałach, a zwłaszcza w płucach pasażerów, znajdują się ślady helu. Obecność tego pierwiastka, który przecież nie występuje w naturze, mogłaby wyjaśnić bardzo szybkie opadanie samolotu oraz wzmożenie mgły“.

Tajemnicza broń, blokady i wybuchy

Teoria o sztucznej mgle nie przekonała wszystkich.

W Radiu Maryja i „Naszym Dzienniku“ w pewnym momencie zaczęto cytować rewelacje Krzysztofa Cierpisza, przedstawianego jako inżyniera budowy samolotów, absolwenta Politechniki Warszawskiej. Jego zdaniem na pokładzie samolotu doszło do eksplozji, na co wskazuje fakt rozmieszczenia szczątków maszyny, ponieważ „elementy skrzydeł zostały ułożone „ludzką ręką“, według wcześniej założonego planu (wg orientacji geograficznej: krawędzie natarcia na wschód), co ciężko uzasadnić rozrzutem losowym“.

Ale skoro użyto broni to jakiej? Pojawiło się kilka teorii. „Na terenie lotniska w Smoleńsku Rosjanie dokonywali eksperymentów z niesamowitą bronią, która potrafi rozprogramować wszystkie urządzenia w samolocie. Piloci nie byli samobójcami, mieli własne rodziny, to była kadra bardzo dobrze wyszkolona“ — przekonywała na łamach Polska The Times Jadwiga Gosiewska, matka jednej z ofiar katastrofy.

Do akcji w tym momencie wkroczył Antoni Macierewicz. „Wygląda na to, że najbardziej rozpadły się części pod śródpłaciem – tak jakby tam nastąpiło jakieś rozerwanie“ – i tak po raz pierwszy politycy powiedzieli o wybuchu na pokładzie samolotu. Choć początkowo Macierewicz najwyraźniej wówczas nie był jeszcze do tej teorii przywiązany i dopuszczał inne możliwości. „Katastrofa wydarzyła się 15 metrów nad ziemią. W samolocie nastąpiło wyłączenie zasilania wszystkich urządzeń elektrycznych, wyłączone zostały także akumulatory. To oznacza, że akumulatory zostały zaatakowane albo łączący je kabel został przerwany. Nie stało się to dlatego, że piloci nie umieli latać itd. itp.“ – przekonywał dwa miesiące po pierwszej swojej rewelacji.

Tymczasem „Gazeta Polska“ donosiła o jeszcze innej możliwości: „W Smoleńsku, zdaniem naszego eksperta (…) prawdopodobnie zamontowano blokadę lotek. Blokada mogła być założona np. podczas remontu Tu-154M 101 w Rosji. Ta blokada została uruchomiona za pomocą sygnału radiowego lub elektronicznie, gdy samolot znajdował się w ściśle określonym miejscu na ścieżce podchodzenia do lądowania. Blokada spowodowała przechylenie samolotu o ustalony kąt na lewe skrzydło, a następnie upadek maszyny w ściśle określonym miejscu, dogodnym do zatarcia śladów przez zamachowców.“

Najwyraźniej jednak zwyciężyła teoria wybuchowa, bo „Gazeta Polska“ zaczęła przepytywać doktora Kazimierza Nowaczyka z komisji smoleńskiej, czy na pokładzie samolotu rzeczywiście doszło do eksplozji.

„(…) Pierwszy wybuch urwał końcówkę skrzydła i naruszył jego strukturę. Natomiast drugi wybuch, wewnątrz samolotu, w okolicach śródpłacia, czyli w centrum samolotu, spowodował już bardzo poważne uszkodzenie konstrukcji skrzydła i utratę nośności. Jednocześnie pękł kadłub samolotu – na wysokości skrzydeł, właśnie za salonkami i przed przedziałem pasażerskim. W efekcie przednia część samolotu nie zmieniła swojej pozycji, nie obróciła się, natomiast zmiana sił nośnych na skrzydłach spowodowała obrót i odwrócenie się tylnej części samolotu. I w takiej pozycji samolot upadł. To się zgadza ze zdjęciami z położenia wraku w miejscu katastrofy“ – oświadczył, przedstawiając pomysły komisji.

W kolejnych latach liczba i miejsce eksplozji zmieniały się od dwóch ładunków do serii wybuchów na lewym skrzydle, w kadłubie i prezydenckiej salonce. Niewykluczone, że w tym roku poznamy kolejne miejsca i liczby…

Gdy rozum śpi budzą się upiory

Przeglądając teorie spiskowe, można było sądzić, że Rosjanie, chcący koniecznie zabić Lecha Kaczyńskiego, zachowali się niczym wrogowie Jamesa Bonda z klasycznych filmów o przygodach brytyjskiego szpiega. Zamiast go po prostu zastrzelić, gdy stał bezbronny przed nimi, związywali go, skuwali łańcuchami i wrzucali do basenu pełnego rekinów albo próbowali zgnieść w prasie do złomu. A do tego zrobili to tak głupio, że jeszcze dali się przyłapać z dymiącym pistoletem w dłoni.

Skoro dysponowali bombami w samolocie, dlaczego odpalili je, gdy maszyna lądowała w Smoleńsku? Znacznie lepiej, z ich punktu widzenia, byłoby, gdyby do katastrofy doszło w USA, gdzie prezydent wybierał się niedługo po wizycie w Rosji. Na te pytania, które zaburzają smoleńską logikę zamachową, zwolennicy tych teorii nie chcą odpowiadać. Łatwiej im jest napisać naukowy referat dotyczący tego „jak brzmi uderzenie w brzozę“ albo wykorzystać do wyjaśnienia katastrofy pękające kiełbaski.